اودسا که به عنوان مروارید دریای سیاه شناخته می‌شود، یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری در اوکراین است. معماری باشکوه و سواحل زیبای این شهر نسبتاً شناخته شده هستند، با این حال جذاب‌ترین مقصد گردشگری در این شهر سالحی خارج از این شهر واقع شده است؛ در اعماق محله مولداوانکا، داخل یک گاراژ غیرقابل تصور واقع در جاده‌ای شلوغ در حوالی اودسا، یکی از بزرگترین هزارتو‌های شهری در جهان وجود دارد.
البته برای ورود به این شهر مدفون شده، باید تجهیزاتی را هم به همراه داشت و بازدیدکنندگان کلاه ایمنی و چراغ قوه را قبل از ورود به ۲۵ متر تونل تاریکی تحویل می‌گیرند.
این شهر زیرزمینی با بیش از دوهزار کیلومتر تونل، بزرگترین هزارتوی جهان است و گستردگی و پیچیدگی زیادی دارد. دست کم ۱۰۰۰ ورودی شناخته شده برای این شهر وجود دارد، اما به گردشگران توصیه می‌شود بدون راهنمای واجد شرایط وارد این شهر مدفون نشوند.
برخلاف شهر‌های فرانسه و ایتالیا، این گذرگاه‌های زیرزمینی هرگز برای دفن مردگان مورد استفاده قرار نمی‌گرفته است، ولی در اوکراین، حالا یک سیستم شلوغ از غار‌های بدون اتصال، معادن متروکه و تونل این شهر را تشکیل می‌دهند، داستان وجود آن‌ها به زمانی که اودسا در اواخر قرن ۱۸ تاسیس شد، برمی‌گردد.
کوکینا، یک سنگ رسوبی است که تا حد زیادی در رشد سریع شهر نقش داشته، چون از آن زمان برای ساخت اکثریت ساختمان‌ها در اودسا استفاده می‌شده است. به هر حال در قرن‌های پیشین این اصل ساده وجود داشته که اگر می‌خواستید خودتان یک کاخ بسازید، ساده‌ترین راه برای پیدا کردن مواد از راه‌اندازی یک معدن و به دست آوردن کوکینای مورد نیاز بوده است.
هنگامی که این شهر بین سال‌های ۱۸۱۹ و ۱۸۵۹ رونق تجاری بزرگی را تجربه کرد، بسیاری از کاخ‌های آن احداث شده بود که این به این معناست که معادن بی شماری در زیر زمین حفر شده بودند. این روند تقریباً بسیار کنترل نشده بود و از همین رو سبب تشکیل هزارتوی زیرزمینی شد. حالا این هزارتوی زیرزمینی یک پناهگاه ضد هسته‌ای و ضد جنگ شده که اتفاقا یکی از دیدنی‌های بیشمار در طول شبکه تونل‌ها است.
نکته مهم در هزارتو این است که بازدیدکنندگان با تهویه مطبوع در دمای ۱۳ درجه سانتیگراد در زیر زمین رفت و آمد میکنند. در بخشی از این هزارتو قطعات زنگ زده‌ای از قفس تجهیزات و سیم‌های دوره اتحاد جماهیر شوروی وجود دارد، بخش دیگر این تونل نیز یکی از معادن قدیمی کوکینا است. همچنین در بخش دیگری نقاشی‌های زغال سنگی دیده می‌شود که روی دیوار‌های آن حک شده است.
آندری دمبیتسکی، راهنمای آژانس تور محلی Tudoy-Sudoy در این باره توضیح می‌دهد: «صد‌ها کتیبه، نماد و نقاشی‌های مختلف در هزارتو وجود دارد. اما هنوز معنای نوشته‌هایی که در زیر این نقاشی‌های خاص قرار دارند ناشناخته است.»
کاوش در مورد فاجعه اودسا می‌تواند یک تجربه جذاب و گاه ناگوار باشد. دمبیتسکی تعریف می‌کند، زمانی همکارش جسمی را که در حال پوسیدن بوده، پیدا می‌کند، آن‌ها با فرض اینکه تلفات جنگ جهانی دوم است، می‌خواستند آن را به پلیس برسانند و از همین رو آن‌ها را در کیسه قرار می‌دهند، اما پلیس به آن‌ها می‌گوید که بقایای جسد هستند و آن‌ها را تحویل نمی‌گیرد!
علاوه بر این، جزئیات سرنوشت سربازان جنگ جهانی دوم سال‌هاست در بایگانی دولت پلمپ شد، اما بالاخره این اسناد چند سال پیش به عنوان بخشی از سیاست‌های ابلاغیه برای عموم رونمایی شد. از آنجایی که بسیاری از بخش‌ها تا امروز ناشناخته مانده‌اند، ممکن است ما هیچ وقت همه راز‌هایی را که در این پیچ و خم زیرزمینی پنهان است، نشناسیم.
در این شهر زیرزمینی نمایشگاهی از ابزار‌های مورد استفاده برای استخراج سنگ و یادگاری‌های مختلف شوروی، بازسازی یک بند جنایی به امپراتوری روسیه و حتی یک رستوران زیرزمینی ایجاد شده است. مسیر که گردشگران طی میکنند حدود سه کیلومتر و کمتر از یک درصد از طول این هزارتو است.
منبع: مهر
